16 Nisan 2021 tarihinde Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi Avrasya Araştırma Enstitüsü, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, L.N. Gumilev Avrasya Milli Universitesi ile Ahmet Yesevi Üniversitesi Türkoloji Araştırma Enstitüsü iş birliğinde “Sovyet Döneminde Kazak-Türk Bilimsel İlişkileri: Alkey Margulan, Orhan Şaik Gökyay, Emel Esin, Tuncer Baykara” başlıklı E-Panel düzenlendi.
16 Nisan 2021 tarihinde gerçekleşen “Sovyet Döneminde Kazak-Türk Bilimsel İlişkileri: Alkey Margulan, Orhan Şak Gökyay, Emel Esin, Tuncer Baykara” başlıklı panele Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi Rektör Vekili Sayın Prof. Dr. Cengiz Tomar, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi AVRASKA Merkezi Müdürü Prof. Dr. Abdulvahap Kara, L.N. Gumilev Avrasya Milli Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tursun Jurtbay, Avrasya Milli Üniversitesi “Otrar Kütüphanesi” Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Danagül Mahat, Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Nurset Gedik ve Alkey Margulan’nın kızı Dr. Danel Alkeyeva katıldılar.
Panelin moderatörlüğünü Ahmet Yesevi Üniversitesi Türk Filolojisi Bölümü Başkanı Prof. Dr. Bülent Bayram’ın gerçekleştirildi. Kazakistan ve Türkiye’den panele katılan önemli bilim insanları genelde Sovyet dönemindeki Kazak-Türk bilimsel ilişkilerini ele alarak, özelde Alkey Margulan, Orhan Şak Gökyay, Emel Esin ve Tuncer Baykara’nın Türk Dünyası için yaptığı büyük katkılarından bahsetti.
Açılış konuşmasını yapan Ahmet Yesevi Üniversitesi Rektör Vekili Sayın Prof. Dr. Cengiz Tomar, Üniversite’nin temel amacı ve görevi Türk dünyasında eğitim ve bilimin gelişmesine katkıda bulunmak olduğunu vurgulayarak, Üniversite misyonu çerçevesinde bu tür bilimsel etkinliklerin düzenlenmesi ve Türk dünyası aydınlarının tanıtılması büyük önem taşıdığını belirtti. Bu bağlamda Sovyet dönemindeki Kazak-Türk bilimsel ilişkilerinin örneği olan Alkey Margulan, Orhan Şaik Gökyay, Emel Esin, Tuncer Baykara gibi bilim adamlarının arasındaki ilişkilerin incelenmesi gereken meselelerin biri olduğunu dile getirdi.
Panelin ilk tebliğini yapan Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi AVRASKA Merkezi Müdürü Prof. Dr. Abdulvahap Kara, ana hatırlaya, Sovyetler Birliği’ni yıkan güç silah değil, milli ruh olduğuna değinerek, o dönemdeki tüm yasak ve kontrollere rağmen, Alkey Margulan gibi Kazak aydınlarının dönemin Türk aydınlarıyla mektup yazışarak, ilişkilerini sürdürdüğünü ifade etti. Türk halkları aydınlarının birbirine desteğinin ve yakın ilişkilerinin her zaman devam ettiğini vurgulayan Prof. Dr. Abdulvahap Kara, Sovyet döneminde de Kazak-Türk bilimsel ilişkilerinin Türk dünyasındaki kardeşlik ilişkilerin bir örneği olduğunu ifade etti. Alkey Margulan’ın Sovyetler döneminde hiç korkmadan ve hayatını tehlikeye atarak Türk bilim adamlarıyla ilişki kurduğunu anlatan Prof. Dr. Abdulvahap Kara, Alkey Margulan’ın eserlerinin sadece Kazak toplumu için değil, tüm Türk halkı için de ortak bir hazine olduğunu kaydetti.
Panelin ikinci tebliğini yapan L.N. Gumilev Avrasya Milli Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tursun Jurtbay, COVID-19 dolayı çok sıkıntılar içinde bulunduğumuz dönemde başta Türkiye ve Kazakistan olmak üzere tüm Türk dünyasının yoğun işbirliği içinde olduğunu belirterek, böyle bir işbirliği ortamında manevi değerlerimizi ve kültürel şahsiyetlerimizi iyi tanımamız gerektiğini vurguladı. Bu bağlamda Sovyet dönemindeki Kazak-Türk bilimsel ilişkilerinin araştırılmasının oldukça önemli olduğunun altını çizdi.
Panelin üçüncü konuşmacısı Avrasya Milli Üniversitesi “Otrar Kütüphanesi” Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Danagül Mahat, öncelikle Türk dünyasının ortak değerleri olan Alkey Margulan, Orhan Şaik Gökyay, Emel Esin ve Tuncer Baykara gibi aydınların tanıtılmasını destekleyen Ahmet Yesevi Üniversitesi’ne şükranlarını sunarak tüm katılımcılara teşekkürlerin iletti. 20. yüzyılda mektubun insanların hayatında sadece bir iletişim aracı değil, bir kültür modeli olduğuna değinen Prof. Dr. Danagül Mahat, mektupların dönemin tarihsel süreçleri hakkında önemli bilgiler verebileceğini ve sosyal ve kültürel çevrede önemli rol oynadığını belirtti. Kazakistan ve Türkiye arşivlerinden Alkey Margulan’ın birçok önemli mektuplarının bulunduğunu söyleyen Prof. Dr. Danagül Mahat, onun Türk dünyası bilim adamları ile yazışmalarının öneminin çok yüksek olduğunu ve bunun daha çok araştırılması gerektiğini ifade etti.
Dördüncü sunumcu olarak, sunumunu video kayıtlarıyla paylaşan tarihçi, yazar Tuncer Baykara, döneminde Kazak kültürü, tarihi, edebiyatı ve arkeolojisi hakkındaki bilimsel çalışmaların gelişimine önemli katkı sağlayan ansiklopedist Alkey Margulan ile nasıl ilişki kurduğu ve mektuplar yazıştığı hakkında hatıralarını anlattı.
Panelin beşinci sunumun yapan Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Nurset Gedik, ana hatırlaya Türk dünyası aydınlarının kardeşlik ve bilimsel ilişkileri devam ettirme hakkında derin bir anlayışa sahip olduğunu belirtti. Bu bağlamda Orhan Şaik Gökyay’ın biyografiyi hakkında biraz bilgi vererek, kişisel özelliğini anlattı. Orhan Şaik Gökyay’ın edebiyat alanında şairliğinden ziyade, eleştirmenliği ve araştırmacılığı ile öne çıkan bir yazar olduğunu söyleyen Dr. Nurset Gedik, şairin Türk dünyasındaki aydınlarla temaslarının temelini oluşturan mektuplarından örnekler sundu.
Panelin altıncı sunumcusu olarak, babası Alkey Margulan hakkında güzel hatıralarını aktaran Alkey Margulan’nın kızı Dr. Danel Alkeyeva, babasının hayatı boyunca bilimsel çalışmalarla ilgilendiğini ifade etti. Alkey Margulan’nın Türk dünyasındaki bilim adamlarıyla bildiklerini paylaşan, elinden gelen türlü yardımı yapmaya çalışan, kendisine sorulan soruları cevaplandırmak için uzun mektuplar yazmaktan geri durmayan ve hocalık hayatında binlerce öğrenci yetiştiren bir bilim adamı olduğundan bahseden Dr. Danel Alkeyeva, Alkey Margulan’nın bilimsel çalışmalarının Türkçe başta olmak üzere diğer Türk dillerine kazandırılmasının önemli olduğunun altını çizdi.
Panelin sonunda katılımcılar konuyla ilgili görüş alışverişinde bulundular. Avrasya Araştırma Enstitüsü Müdürü Doç. Dr. Vakur Sümer yaptığı kapanış konuşmasında, söz konusu panelde güzel bir konunun ele alındığını ifade ederek, tüm katılımcılara ve panele emek veren herkese teşekkürlerini iletti.