21 Ekim 2020 tarihinde Michigan Eyalet Üniversitesi Tarih ve Dil Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Timur Kocaoğlu “Türkistan’da Cedit Devri Edebiyatı: Mağjan Cumabay ile Abdülhamid Süleyman Çolpan” konulu seminer verdi.

Avrasya Araştırma Enstitüsü Müdürü Doç. Dr. Vakur Sümer’in takdim konuşması ile başlayan seminerde Prof. Dr. Timur Kocaoğlu, ana hatlarıyla Türk halklarını zaman ve coğrafya olarak gözden geçirerek, Türk halklarının manevi ve kültürel tarihinde çelişkiler ve çatışmalara dolu zorlu bir dönem olan 19. Yüzyılın sonu ve 20. yüzyılın başındaki Cedit Devri Edebiyatı ve önemli temsilcileri hakkında geniş bilgiler sundu.

Türkistan’daki Cedit Devri Edebiyatı’nın tüm Türk dünyası için büyük önem taşıdığını belirten Prof. Dr. Timur Kocaoğlu, o dönemde Ceditçi aydınların özellikle durgunluk içinde kalan Türk halklarının yenileşme, manevi uyanış, aydınlanma, millî şuur ve bilinçlenme hareketlerine odaklandığını vurguladı. Türkistan halklarının uyanışını ve Türk birliğini savunan Ceditçiler olarak bilinen ünlü şair Mağcan Cumabay ile Abdülhamid Süleyman Çolpan’ın Anadolu Türkleri’nin Kurtuluş mücadelesini büyük sevgiyle ve gönülden desteklediğini dile getiren Prof. Dr. Timur Kocaoğlu, onların eserlerindeki her cümlenin bile o zamanlarda insanlara büyük manevi güç verdiğini önemle belirtti.

Ceditçilik süreci hakkında ayrıntılı bilgiler veren Prof. Dr. Timur Kocaoğlu, Ceditçi aydınların 1860-1930’larda tartıştığı sorunların genelde büyük Türkistan’daki Müslüman-Türkler arasındaki eğitim, basın, hak-özgürlük ve kadın-erkek eşitliği gibi çözüm bekleyen önemli siyasi ve sosyo-kültürel konular olduğunu bahsetti. Prof. Dr. Timur Kocaoğlu, Cedidizm düşüncesi ve hareketinin 1860-1930 arasında Avrasya Türk halklarında çok önemli bir demokratik deneyim kazandırmış olduğunu vurgulayarak, dolayısıyla Cedidizm mirasının Türk dünyası için bugün de milli kimlik ve manevi geleceğin sağlıklı olarak gelişebilmesinde önemli olduğunu dile getirdi. Bu bağlamda, Sovyetler sonrası dönemde Türk halklarının kendi Cedidizm mirasını yeniden öğrenmeye ciddi  önem gösterdiğini belirtti.

Seminerin devamında Cedit devri edebiyatına yönelik araştırmalar hakkında bilgiler sunan Prof. Dr. Timur Kocaoğlu, özellikle Sovyetler Birliği döneminde Cedidizm edebiyatının büyük baskı gördüğünü, ancak  1985-1991 yılları arasında, yani Gorbaçov’un açıklık (Glasnost) döneminde Cedidizm ile ilgili ilk olumlu araştırmaların ortaya çıkmaya başladığını ifade etti. Aksine, Türkiye, Avrupa, ABD ve Japonya’daki Cedidizm araştırmalarının önemli olduğunun altını çizen Prof. Dr. Timur Kocaoğlu, kendi araştırmalarına göre, özellikle 1972-1990 yılları arasında Cedidizm konusunda çok sayıda Türkçe ve İngilizce araştırmaların yayınlandığı belirtti. Sovyetler sonrasında ise, 1992’den bugüne kadar Kırım, Tataristan, Başkurdistan ve Orta Asya’daki bağımsız Türk cumhuriyetlerinde Cedidizm hakkında çok önemli çalışmalar yapıldığını söyledi.

Seminer sonunda katılımcılar konu ile ilgili çeşitli düşüncelerini aktardılar ve görüş alışverişinde bulundular.