2020 жылы 21 мамырда Еуразия ғылыми-зерттеу институтының аға ғылыми қызметкері доктор Дәурен Әбен «Қазақстанның әскери қоймаларындағы жарылыстар: алынбаған сабақтар» тақырыбында семинар өткізді.

Дәурен Әбен семинарында 2019 жылдың шілде айында Қазақстанның Түркістан облысының Арыс қаласында орналасқан әскери бөлімше аумағындағы оқ-дәрі қоймасында жарылыстар болғанын және оның нәтижесінде үш адам қаза болып, көптеген адам жарақат алғанын тілге тиек етті. Дәурен Әбен жарылыс салдарынан 44 мың адам эвакуацияланғанын және бұл оқиға үлкен әлеуметтік мәселелер туғызғанын айтты. Ол жарылыс кезінде 96 млрд. теңге көлемінде оқ-дәрі жоғалғанын және оқиғаның жалпы шығыны 143 млрд. теңгені құрағанын мәлімдеді. Оқиға аясында түрлі деңгейдегі 16 әскери қызметшіге қатысты тергеу басталды.

Семинар жалғасында Дәурен Әбен 2010 жылы Арыс қаласында әскери оқ-дәрі сақталатын қоймаларға қатысты заң бұзушылықтар анықталғанын хабарлады. Дәурен Әбен оқиғаның адамдардың қаза табуы, материалдық шығындар және қоршаған ортаға залал келтіруі сияқты тікелей салдарларымен қатар, әлеуметтік-экономикалық және институционалдық салдары да бар екенін атап өтті. Ол мұндай оқиғалар бұрын елдің басқа аймақтарында да орын алғанын еске салды. Сондай-ақ, ол елдің әскери қоймаларында бұрын болған оқ-дәрі жарылыстарын тексеру тәжірибесі туралы баяндады. Дәурен Әбен 2010 жылы басқа сарапшылармен бірге осындай жарылыстардың зардаптарын зерттеу жұмыстарына қатысқанын атап өтіп, 2001 жылдан бері Қазақстандағы оқ-дәрі қоймаларында 6 жарылыс оқиғасы болғанын айтты.

Семинар соңында Дәурен Әбен 2009 жылғы оқиғаны 2019 жылғы болған оқиғамен салыстырып, 2009 жылғы жарылыс та айтарлықтай материалдық шығын әкелгенін мәлімдеді. 2009 жылғы оқиға кезінде де жергілікті халық арасында дүрбелең туындады және билік тұрғындарды эвакуациялап, зардап шеккендерге өтемақы төлеуде табандылық таныта алмады. Жарылыстан кейін құрылған тексеру комиссиясының жұмысына қатысқан Дәурен Әбен және басқа сарапшылар оқ-дәрілерді сақтау және жою бойынша мемлекеттік мекемелерге арналған ұсыныстар тізімін дайындады. Болашақта осындай жарылыстарды болдырмау үшін шараларды күшейту қажет.